Uzaktan Çalışma Modeli ve Hukuki Boyutları
COVID-19 pandemisi, iş dünyasında köklü değişimlere yol açmış ve uzaktan çalışma modeli birçok sektörde yaygın bir uygulama haline gelmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, 4857 sayılı İş Kanunu'na 2021 yılında eklenen madde 14/4 ile uzaktan çalışmanın yasal çerçevesi belirlenmiştir. Ayrıca, Uzaktan Çalışma Yönetmeliği ile konuya ilişkin detaylı düzenlemeler yapılmıştır.
Uzaktan çalışma, işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışma modelinde, işçi ile işveren arasında yazılı bir uzaktan çalışma sözleşmesi yapılması zorunludur.
Uzaktan Çalışma Sözleşmesinin İçeriği: Uzaktan çalışma sözleşmesinde, işin tanımı, yapılma şekli, süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları ve ekipman, bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler ve işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almalıdır.
İş Sağlığı ve Güvenliği: Uzaktan çalışmada, işveren, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda işçiyi bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek ve sağlık gözetimini sağlamakla yükümlüdür. Ayrıca, işveren tarafından sağlanan iş ekipmanıyla ilgili gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri alınmalıdır.
Çalışma Süreleri ve İzinler: Uzaktan çalışanlar, 4857 sayılı İş Kanunu'ndaki çalışma süreleri, fazla çalışma, gece çalışması, hafta tatili ve yıllık izin gibi haklardan diğer işçilerle aynı şekilde yararlanırlar. Ancak, çalışma sürelerinin belirlenmesi ve denetlenmesi konusunda bazı zorluklar yaşanabilmektedir. Bu nedenle, uzaktan çalışma sözleşmesinde çalışma sürelerinin ne şekilde düzenleneceği ve denetleneceği açıkça belirtilmelidir.
Veri Güvenliği: Uzaktan çalışma modelinde, işle ilgili verilerin korunması büyük önem taşımaktadır. İşveren, uzaktan çalışanı, işle ilgili olarak kullanılacak veri koruma araçları ve bu verilerin korunmasına yönelik tedbirler konusunda bilgilendirmelidir. Ayrıca, işçinin bu tedbirlere uyma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Denetim ve Gözetim: İşverenin, uzaktan çalışan işçiyi denetleme ve gözetleme yetkisi bulunmaktadır. Ancak, bu yetki kullanılırken, işçinin özel hayatına ve kişilik haklarına saygı gösterilmelidir. İşverenin denetim yetkisinin sınırları, uzaktan çalışma sözleşmesinde açıkça belirtilmeli ve işçinin onayı alınmalıdır.
Yargıtay'ın uzaktan çalışma konusundaki kararları henüz sınırlı olmakla birlikte, mevcut kararlarında özellikle iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması, çalışma sürelerinin belirlenmesi ve işçinin gözetimi konularına önem verildiği görülmektedir.
Sonuç olarak, uzaktan çalışma modeli, hem işveren hem de işçi açısından birtakım avantajlar sunmakla birlikte, birtakım hukuki zorlukları da beraberinde getirmektedir. Bu çalışma modelinin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için, tarafların hak ve yükümlülüklerinin açıkça belirlenmesi ve karşılıklı güvene dayalı bir iş ilişkisinin kurulması büyük önem taşımaktadır.
